Kinderen en kunst: Keith Haring vs. Nijntje

Ik vroeg mijn buurmeisje of ze haar eigen tekening mooi vond. Ze antwoordde dat ze onze hond had getekend. Mooi is voor kinderen misschien helemaal niet relevant. Er is namelijk iets raars met kunst en kinderen. Elk kind kan tekenen en vindt het leuk om te tekenen. Als we grote mensen worden, verandert dat en komen er opeens allerlei eisen en oordelen. Er zijn mensen die zeggen dat ze niet kunnen tekenen.  Maar mooi dat diezelfde mensen wel winnen bij Pictionary omdat ze ’Koninginnedag’ snel kunnen tekenen. Kunstenaars als Karel Appel en Constant, probeerden te tekenen zoals kinderen: open, zonder oordeel, uit hun hart. Veel gehoord commentaar op hun werk: dat kan mijn dochter van 6 ook. Een interessante vraag vind ik dan: wat vind die dochter van het werk van Karel Appel.

Nijntje is kinderachtig

Hoe zit het dan met de kunst die voor kinderen gemaakt wordt? Ik weet nog goed dat ik vroeger absoluut niet voorgelezen wilde worden uit Paulus en de Eikelmannetjes omdat te tekeningen van die Eikelmannetjes doodeng waren. Kijk ik nu naar diezelfde Eikelmannetjes van Jean Dulieu, dan vind ik ze lief en mooi: grappige mannetjes met ronde koppetjes en grote ogen. Wat maar aangeeft dat het voor een volwassene lastig is om te voorspellen hoe kinderen reageren.

Grote mensen vinden Nijntje leuk. Ik ben ervan overtuigd dat kinderen zonder het enthousiasme van oma dat zelf nooit boven hun bedje hangen. Natuurlijk niet. Nijntje zonder de schoot van oma en zonder het verhaaltje, is een simpel plaatje. Het heeft geen diepte, geen emotie, er is niets in te ontdekken. Zo’n plaatje kunnen ze zelf ook wel tekenen. Kinderen doen alsof ze het leuk vinden want papa en mama zeggen dat het leuk is, maar voor kleine kinderen is Dick Bruna veel te kinderachtig.  

De Kunstenaar als kindervriend: Keith Haring

Dat volwassenen kunst maken voor kinderen is een relatief nieuw fenomeen. Illustraties bij kinderverhalen, sprookjes, versjes: dat was vroeger meer ambacht dan Kunst. John Tenniel, de tekenaar die de illustraties bij de eerste druk van Alice in Wonderland maakte, is eigenlijk alleen nog bekend vanwege dat feit. Salvador Dalí maakte, bijna 100 jaar later, in 1969 ook illustraties voor Alice. Was mijn moeder met deze psychedelica aangekomen, dan had ik uit pure doodsangst razendsnel de Eikelmannetjes erbij gepakt. Ik kan nergens vinden, maar ik geloof niet dat Dalí erg van kinderen hield. Inmiddels ben ik zo groot dat ik bijna zeker denk te weten dat het maar een plaatje is en niet echt. Daarom vind ik het nu wel mooi. Overdag.

En op een weer heel andere manier maakt Keith Haring kunst voor kinderen. In een giga-project in 1986 maakte hij een spandoek van 6 verdiepingen hoog die de kinderen in konden kleuren: City Kids Speak on Liberty. Ter ere van het 100-jarig bestaan van het Statue of Liberty. Er deden meer dan 1.000 kinderen mee.

Keith Hering heeft gelukkig ook kleinere kleurplaten gemaakt zodat ook Nederlandse kinderen en grote mensen zijn werk kunnen inkleuren. Bijvoorbeeld kleurplaten met de cijfers 1 tot en met 20, waarin je moet zoeken of tellen welk nummer hij uitbeeldt. Als je dan al iets met kunst moet, lijkt mij dat een geweldige manier om als kind met tekenen én met kunst bezig te zijn.

Hoe zou het zijn als ze niet zouden leren wat er allemaal te weten is over kunst. Dat alle kinderen, ook als ze volwassen zijn, blijven tekenen zonder dat moet lijken. Dat ze ook enge tekeningen mogen maken en lelijke, tekeningen die helemaal niet kloppen. Zoals het werk van Jean-Paul Marsman, vrolijk en grappig. Of dat van Alexander Calder, misschien wat raar. Maar vooral:  navolging van de woorden van Karel Appel:

‘Rommel maar wat aan’.

Jacqueline Nijland-Potter schrijft over de belevenissen in de kunsthandel van Dert Nijland Fine Arts. Haar echtgenoot Dert Nijland adviseert over kunst en koopt de kunst in. Door samen de inkopen te beschrijven en achtergrond-informatie van de kunstwerken en over de kunstenaars te zoeken, leert Jacqueline steeds meer over kunst.