Punk? Ik?

Punk was stom. Punk was pokdalige, lange, magere jongens die heel hard schreeuwden. Overdreven gedoe met hanenkammen en veiligheidspelden op onveilige lichaamsdelen. Iggy Pop vond ik dan nog wel grappig maar ik was meer van Miles Davis en The Fabulous Poodles. En opeens heeft Dert een kleine collectie Punk-kunst aangelegd die ik nog leuk vind ook. Dat moet uitgezocht worden.

Absurd is leuk

Hoewel iedere indeling van mooie, interessante kunst in een hokje noodzakelijkerwijs argwaan moet opleveren, vind ik de werken van Grapus, Paul Kostabi en Mark Bijl wel Punk. Ik ben, voordat ik dit blog ging schrijven, natuurlijk eerst gaan zoeken wat punk precies is. Ik had uiteraard een mening, maar geen idee waar het over gaat. Woorden en termen die Wikipedia aan Punk koppelt, hebben te maken met weerzin tegen de maatschappij, provocatie en gebruik van massamedia. Walging van de bestaande uitgeverijen, galeries en platenmaatschappijen en vervolgens zelf een uitgeverij of platenmaatschappij oprichten.

En provocatief absurdisme.

(hardop uitspreken in een volle trein en je bent al behoorlijk provocatief absurd bezig)

Marc Bijl is zo’n kunstenaar die zowel de hele museum- en kunstwereld als ook zichzelf op de hak neemt met zijn teksten. Hij maakt gebruik van de titel van het eerste album van The Sex Pistols : Never Mind the Politics, Here are the Curators.*  De grap bijt zichzelf in zijn staart wanneer vervolgens een serieuze curator een blog schrijft over de existentiële crisis waarin zijn vak zich bevindt**.

Serieus? Grapus

Het is leuk om iedereen, en vooral jezelf belachelijk te maken, maar als dat serieus wordt genomen, is de lol er snel af. Dat laatste wordt lastig, als anderen je opeens serieus gaan nemen. Grapus was een collectief van grafisch ontwerpers die vanuit Marxistische ideologie posters ontwierpen, al vanaf 1970, grappig genoeg het geboortejaar van Marc Bijl. Hun methode, met veel geschreven tekst en het combineren van tekenen, schilderen, foto’s en tekst wordt een ‘act of visual vandalism’ genoemd. Het doet dus pijn aan je ogen en toch is de Adolf Mickey, mooi om te zien. Naast de niet echt te missen symbolische boodschap, vind ik de voorstelling met alle kleur, lijntjes, tekst toch logisch bij elkaar passen. Het lijkt simpel maar ik voel dat het maken hiervan niet simpel was.

Voor het collectief werd het leven pas echt ingewikkeld toen ze zo succesvol waren dat ze gevraagd werden om mee te werken aan het restylen van de uitstraling van het Louvre. Wat doe je, als het systeem waartegen je strijdt, jou wil betalen voor je werk? In dit geval hield het collectief op te bestaan.

Punk is leuk: Paul Kostabi

Een andere schilder die door Wiki bij de Punk wordt geplaatst is Paul Kostabi. Als ik naar zijn werk kijk, voel ik me een beetje terugvallen in mijn studententijd. De nacht doorbrengen met goedkope rum en Risk en ’s ochtends brak in een collegebank. Zijn werk heeft tegelijkertijd iets triest maar is ook hoopvols: Lost in the Shuffle klinkt alsof er iets kwijt is maar het stel dat hij heeft geschilderd vindt het wel prima zo, volgens mij vermaken ze zich uitstekend. Newer York is de titel van een ander werk: een fortune teller in een tuinbroek met radijsjes erop. Die kan het geluk voorspellen maar ook het fortuin bij elkaar optellen. Luister je naar de muziek die Paul Kostabi maakt, dan hoor ik dat nog weinig punkerigs in. En toch weer wel: er lijken wel twee verschillende muzieklijnen te zijn. Elkaar tegensprekend maar wel bij elkaar passend. Net als de verhaallijnen in zijn werk en in dat van Grapus en Marc Bijl. Door een tekst groots neer te zetten als een totaal beeld, verandert de boodschap van die de tekst en van degene die het heeft gemaakt.

Kunst in hokjes (not)

En weet ik na deze zoektocht waarom de werken die ik leuk vind Punk zijn? Nou, nee, niet echt. Omdat iemand jaren geleden bij een bepaald groepje hoorde, wordt zijn huidige werk nu in een hokje geplaatst. Dat is wel het tegenovergestelde van wat je wilt, als kunstenaar. Maar naar aanleiding van deze exercitie heb ik er een leuke hobby bij, namelijk om van zo’n groep kunstenaars te onderzoeken wat ik ervaar als gemeenschappelijk. Dat maakt dat ik anders kijk naar het werk dan zonder zo’n hokje. En dat die gemeenschappelijkheid op geen enkele realiteit berust moge duidelijk zijn.

* Voor de jongeren onder ons: https://www.youtube.com/watch?v=bucVwI0RfEg.

** https://artpulsemagazine.com/the-curators-paradox

*** https://www.youtube.com/watch?v=XcBBfvmisx0

https://en.wikipedia.org/wiki/Grapus

Jacqueline Nijland-Potter schrijft over de belevenissen in de kunsthandel van Dert Nijland Fine Arts. Haar echtgenoot Dert Nijland adviseert over kunst en koopt de kunst in. Door samen de inkopen te beschrijven en achtergrond-informatie van de kunstwerken en over de kunstenaars te zoeken, leert Jacqueline steeds meer over kunst.